Aktualności

Zaloty u motyli

Maj już w pełni. Jak co roku o tej porze w naszej części Europy rozgrywa się jedyny w swoim rodzaju spektakl. To właśnie teraz z poczwarek wychodzą jedne z naszych największych motyli.

Jeśli ktoś zrobi sobie w tych dniach wycieczkę do lasu bukowego (na Jurze mamy ich całkiem sporo) i będzie miał dużo szczęścia, ma szansę znaleźć samicę lotnicy zyski (Aglia tau), gdy siedzi na pniu kilkadziesiąt centymetrów nad ziemią. Mimo, że ma ona 8 cm rozpiętości skrzydeł, niełatwo ją dostrzec, bo do złudzenia przypomina zeschłe liście buka. Wcale nie łatwiej znaleźć samicę pawicy grabówki (Eudia pavonia), choć pojawia się ona w niemal wszystkich drzewostanach małopolski, a w szczególności na nasłonecznionych polanach i skrajach lasów, gdzie rośnie jeżyna lub malina. Oba te gatunki pawic mają wspólną cechę. Otóż potrafią przywabić samce z niespotykanej odległości. Okazało się, że samczyk pawicy grabówki jest w stanie przylecieć do samicy oddalonej od niego o ponad 10 km a samce lotnicy zyski odnajdują partnerki z odległości ponad 6 km!

Samiczka wabi samczyka feromonami wydzielanymi z końca odwłoka. Siedzi spokojnie i czeka. Samce, które są doskonałymi lotnikami, wyczuwają zapach samicy i lecą w jej kierunku. Jest on tak specyficzny, że samiczki danego gatunku pachną tylko samcom tego samego gatunku. Żadne inne gatunki, w tym ludzie go nie wyczują.

My do wykrywania zapachów używamy nosa, natomiast ćmy mają od tego bardzo duże, pierzaste czułki. Oczywiście muszą być spełnione podstawowe warunki – substancje te unoszą się w powietrzu, a więc nie można ich wyczuć pod wiatr. A skąd te rekordy? Między samcami panuje ogromna konkurencja i muszą się one bardzo spieszyć. W bogatych siedliskach samiczka jest odnajdowana przez samce w ciągu kilkunastu minut po wyjściu z poczwarki. Największe szanse mają samce, które najszybciej ją wykryją. Na wiosnę czasem występują przymrozki, które szkodzą nie tylko roślinom. Zdarza się, że po ponownym ociepleniu motyli jest bardzo mało, a odległości między samcem a samiczką duże. Wtedy nadzwyczajne zdolności samców do wykrywania partnerek gwarantują przetrwanie populacji. Gdy samczyk odnajdzie samiczkę od razu przystępuje do kopulacji. O ile samiczka mu pozwoli – ona też ma coś tutaj do powiedzenia. Ale o tym opowiemy innym razem.

Zobaczcie rójkę lotnicy zyski!