Na ekspozycji paleontologicznej w Centrum Edukacji Przyrodniczej, obok dioramy z lasem karbońskim, stoi ciemnoszara, przypominająca pień skamieniałość o wysokości 1,5 metra i 40 cm szerokości. Jest to pochodzący z jednego z zagłębi węgla kamiennego spłaszczony pień karbońskiej widłakowej rośliny drzewiastej - sigilarii (łac. Sigillaria). Tuż obok w dioramie znajduje się model zielonego pnia o podobnej szerokości, mającego na powierzchni charakterystyczny romboidalny wzór. Jest to model innego karbońskiego widłaka - lepidodendronu.

Pnie sigilarii rozgałęziały się zwykle raz lub dwa. Na końcach rozgałęzień znajdowały się pęki długich, wąskich liści. Miejsca po odpadłych liściach miały zaokrąglony lub gruszkowaty kształt, a wokół nich mogły znajdować się zmarszczki tworzące charakterystyczne regularne wzory. Powierzchnia pędu mogła posiadać wyraźne pionowe żebrowanie. Wzory na powierzchniach pędów przypominają odbite pieczęcie, stąd nazwa od łacińskiego sigillum - pieczęć.

Dlaczego model w dioramie jest zielony a skamieniałość szara? Za życia pędy karbońskich roślin widłakowych były zielone, bo zachodziła w nich fotosynteza. Wiemy o tym, bo tkanki roślinne potrafią zachować się w stanie kopalnym. Jednak skamieniałości roślinne bardzo rzadko zachowują pierwotne barwy.

A dlaczego ta skamieniałość jest taka płaska? Powalony, może w czasie wichury lub burzy pień został pogrzebany w osadzie. Miejsce rozkładających się tkanek zajął muł lub ił, który z czasem scementował się w litą skałę. Nacisk narastającej od góry warstwy osadu spowodował, że skamieniałość została spłaszczona. Gdyby pień został pogrzebany w osadzie w pionie, czyli w takiej pozycji w jakiej znajdował się za życia, to zachował by się okrągły na przekroju poprzecznym.

A tak naprawdę to nawet nie jest pień, bo drewna tam w środku nie było za wiele, ale to już temat na osobną opowieść.

[SF]