Mineralogia - Nature Education Centre - Jagiellonian University

Żółty, fioletowy, a może „pół na pół”?

Kwarc to jeden z najpospolitszych minerałów na Ziemi, jednak jego barwne odmiany od zawsze jak magnes przyciągają ludzi. Największą popularnością cieszą się zwykle fioletowe i żółte odmiany kwarcu, czyli ametysty i cytryny.

Żółta barwa cytrynu może powstać przynajmniej na dwa sposoby. Rzadsze jasnożółte kamienie są zabarwione przez rozproszone w strukturze jony glinu, natomiast obecność jonów żelaza nadaje cytrynowi cieplejsze, bardziej pomarańczowe zabarwienie. Fioletowa barwa ametystu również może pochodzić od rozproszonych w strukturze kwarcu atomów żelaza. To dlatego, w wyniku podgrzania do 300-400°C, ametyst zmienia się w żółto-pomarańczowy cytryn. Ponieważ naturalne cytryny są bardzo rzadkie, większość kamieni dostępnych na rynku to tak naprawdę wygrzewane ametysty.
Istnieje również ametryn. Jak sama nazwa wskazuje, to kamień, który łączy w sobie obie te odmiany kwarcu – fioletowy AMEtyst i żółty cyTRYN. Odkryto go dopiero w latach 70. XX wieku, ale przez swój nietypowy wygląd szybko zyskał uznanie. Ponieważ jednak do lat 90. ukrywano dokładną lokalizację kopalni, z której pochodziły kamienie, ich dwubarwność wzbudzała dużą nieufność co do naturalnego pochodzenia. Dziś wiemy, że naturalne ametryny pochodzą prawie wyłącznie z jednej kopalni w Boliwii.
W latach 80. opracowano metodę produkcji syntetycznych ametrynów. W wyniku skomplikowanego i kosztownego procesu powstawały kamienie niedorównujące tym stworzonym przez naturę. Jednak przez lata metoda została udoskonalona. Syntetyczne ametryny produkowane są w Aleksandrowie koło Moskwy i bez zastosowania specjalistycznych metod są trudne do odróżnienia od tych naturalnych. Pamiętajcie, że choć rynek pełen jest surowych i szlifowanych kolorowych kwarców, to jednak sporo odmian barwnych powstaje w wyniku ingerencji człowieka.
Na ekspozycji Centrum możecie zobaczyć ogromne geody z fioletowym ametystem i z żółto-pomarańczowym cytrynem (powstałym w wyniku wygrzewania ametystu) a także okazy szlifowanych kwarców w różnych odmianach barwnych. Warto również poszukać lokalnej ciekawostki – geody ametystowej znalezionego w wąwozie Simota w Regulicach pod Krakowem.

Photogallery