Ach, wakacje! Na jednych czekają góry, na innych morze, a my, w Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ, wakacje spędzamy w… magazynach! Mamy pod opieką setki tysięcy okazów, z których najstarsze mają ponad 200 lat!

I choć magazyn to nie plaża, czasem udaje się znaleźć prawdziwe perełki. Czasem zdarza się też tak, że to nie okazy są najciekawsze, ale ich pochodzenie, historia, osoba, która je zebrała, a czasem sama etykieta, która jest do nich dołączona.

Właśnie do takich okazów należy niewielki kawałek zielonej skały magmowej z kolekcji Konstantego Jelskiego. We wstępie do jego pamiętników z 1898 roku czytamy: gabinet mineralogiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego został wzbogacony piękną kollekcyą minerałów zebranych na nadbrzeżnych peruańskich wzgórzach. Kolekcja, o którą wzbogacił się Uniwersytet liczyła pierwotnie około 320 okazów i właśnie z niej pochodzi wspomniany fragment skały. Przy okazie znaleźliśmy etykietę własnoręcznie kaligrafowaną przez Jelskiego:

Trachit amfibolowy. Wyspa Św. Tomasza (Antylle). W górnym końcu miasta. Kamienica stoi na tej skale, którą chciano mię darować, ale odbiłem tylko kilka kawałków. Bardzo są grzeczni mieszkańcy tej wyspy 1880 K. Jelski.

Notka tak nas rozczuliła, że musieliśmy się z Wami podzielić! Jednak jest cenna nie tylko z powodu uroczego komentarza o grzecznych mieszkańcach. Dzięki niej dokonaliśmy też pewnego biograficznego odkrycia. Do tej pory przypuszczano bowiem, że kolekcja skał z wyspy Saint Thomas została przez Jelskiego zakupiona, bo nigdzie w jego wspomnieniach nie pojawia się wzmianka o wizycie na wyspie. Ta etykieta pokazuje, że okazy musiał zbierać osobiście.

Konstanty Jelski, polski zoolog i podróżnik, odegrał znaczącą rolę w tworzeniu europejskich kolekcji przyrodniczych i poznaniu fauny i flory Ameryki Południowej. Spędził prawie 15 lat w Gujanie Francuskiej i w Peru, gdzie gromadził zbiory zoologiczne, które wzbogaciły m.in. Gabinet Zoologiczny w Warszawie cennymi kolekcjami zwierząt, głównie ptaków. Do Polski wrócił około 1880 roku i podjął pracę jako kustosz Muzeum Fizjograficznego Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie.